دانشجوی دکتری رشته مدرسی انقلاب اسلامی دانشگاه معارف اسلامی قم و استاد حوزه علمیه خواهران
10.22034/aeena.2025.789
چکیده
عدالت یکی از بنیادیترین مفاهیم انسانی و اجتماعی است که در اندیشه و سیره سیاسی امام علی } بهصورت برجسته میتوان به آن اشاره کرد. عهدنامه مالک اشتر یکی از بارزترین و مهمترین اسناد تاریخی در این زمینه است که محور نوشتار حاضر میباشد. هدف این نوشتار، بررسی ابعاد عدالت فردی و اجتماعی در عهدنامه مالک اشتر و تحلیل جایگاه آن در نظام فکری و حکومتی امام علی ع میباشد که به روش مطالعه اسنادی و تحلیل محتوا تنظیم شده است. در این نوشتار، نخست به مفهومشناسی عدالت و انصاف پرداخته شده، سپس به جایگاه عدالت در قرآن کریم و سیره عدالتطلبانه امام علی ع با محوریت عهدنامه مالک اشتر پرداخته شده و در ادامه، پیوند عدالت با اخلاق، نقش عدالت اجتماعی و جایگاه حقوق شهروندی در این عهدنامه مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. یافتهها نشان میدهد که عدالت در اندیشه امام علی ع نه صرفاً یک اصل اخلاقی، بلکه بنیان مشروعیت سیاسی و اجتماعی حکومت اسلامی است و عهدنامه مالک اشتر میتواند بهعنوان الگویی ماندگار برای مدیریت عادلانه در جوامع اسلامی معاصر همواره مورد توجه و بهرمندی قرار گیرد