از آنجایی که عقلانیت در اسلام جایگاه مهم و ابعادی دارد و در کلام معصومین (ع) همواره مورد عنایت بوده است، نوشتار حاضر با تعریف اجمالی از «عقل»، نوعی از عقلانیت را به نام «عقلانیت تمدنساز» شناسایی نموده و بر همین اساس، کنشها و واکنشهای سیاسی حضرت علی (ع) را در بالاترین مرتبه عقلانیت یافته و مورد تبیین قرار داده است. عقلانیت تمدنساز با مبانی نظری منحصر به فرد خود همچون محوریت دادن به مقوله حق و باطل، به رسمیت شناختن اختیار و آزادی مردم،ریشهیابی وحیانی معضلات اجتماعی، تعبیر آلی از حکومت و نفی اصالت آن،مبارزه با انحراف، طرح مباحث علمی و واداشتن مردم به تفکر و تعقل، ملاک عمل امیرالمؤمنین(ع) در نقاط عطف زندگی سیاسی ایشان بوده که در این نوشتار مورد اشاره و بررسی قرار میگیرد.
)