اثبات امامت امیرمؤمنان (ع) در نهج ‌البلاغه با تکیه بر شرح خطبه 119

 



انسان اجتماعی نیاز به پیشوا و رهبری دارد که امور جاری او را تدبیر و اداره نماید. این پیشوا، در اجتماعات مختلف، به شیوه‌های گوناگون برگزیده می‌شود. لیکن امامتی که هم امور این­جهانی را بگرداند و هم به جهان دیگر توجه داشته باشد، به­وسیلة پروردگار در وجود شخصی شایسته نهاده می‌شود، چنانکه پروردگار پس از آزمایش‌های سخت در مورد ابراهیم (ع)، امامت او را بر مردم جعل کرد. امیرالمؤمنین علی (ع)، با عباراتی (خطبه 119 نهج‌ البلاغه) شایستگی خود را برای چنین امامتی بیان می‌کند. شارحان نهج ‌البلاغه، به پیروی از ابن ابی ‌الحدید، تمام الکلمات را تأویل همة آیات قرآن می‌دانند و به آیة «وَ تَمَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ صدقاً و عدلاً» (انعام/ 115) استناد می‌کنند، در حالی‌که این آیه موضوع دیگری را بیان می‌کند و «کَلِمَةُ» در این آیه به معنای لفظ و کلمة مرکب از حروف نیست. فضائل، علم تأویل و امامت امیرالمؤمنین (ع) مورد انکار کسی نبوده که بخواهد برای اثبات آن سوگند یاد کند. پس منظور امام از بیان این سه امر، با تأکید و سوگند خوردن، همان از سرگذرانیدن و کامل‌کردن آزمون‌های پروردگار و اثبات امامت جامع و کامل خود طبق «جعل پروردگار» است. نوشتار حاضر به روش توصیفی- تحلیلی به روشن­سازی این امر با تکیه بر خطبه 119 نهج البلاغه می­پردازد.